વિશ્વની આવી રહસ્યમય સંસ્કૃતિ, તેના ખંડેરો હજી પણ આશ્ચર્યચકિત કરે છે – ફોટો જોઈને

Si Ad Code 6

આશરે એક હજાર વર્ષ પહેલાં ચાકો સંસ્કૃતિના લોકો ઝળહળતાં રણમાં ખીલી ઉઠ્યા હતા. આજે પણ તેમના મકાનોના ખંડેરો તેમની સંસ્કૃતિ વિશે ઘણું બધુ કહે છે, પરંતુ હવે તે બાંધકામો જોખમમાં છે. અમેરિકાના મહાન પ્રાચીન વારસોમાંથી એક, સાન જુઆન બેસિનની વચ્ચે ન્યુ મેક્સિકોના ઉત્તર પશ્ચિમ ક્ષેત્રના વેરાન ખૂણામાં સ્થિત છે. એવું માનવામાં આવે છે કે વિસ્તૃત સંકુલના ખંડેર 850 એડીથી 1250 એડી વચ્ચે બાંધવામાં આવ્યા હતા અને 5000 લોકો બેઠા હતા.

ચાકો પાસનો ઉપરનો રણ વિસ્તાર તીવ્ર ઠંડીનો અનુભવ કરે છે. તે સળગતી ગરમીનો અનુભવ પણ કરે છે અને વર્ષે સરેરાશ 22 સે.મી. વરસાદ પડે છે. આ મુશ્કેલીઓ હોવા છતાં, તે એક સમૃદ્ધ પરંતુ રહસ્યમય સંસ્કૃતિનું કેન્દ્ર હતું. અહીં રહેતા ચકોન લોકો પુએબ્લો આદિવાસી સમુદાયના પૂર્વજો હતા. અહીંની ઇમારતોને જોતા, એવું લાગે છે કે તેઓ તેમના અસ્તિત્વને સાચવવા કરતાં ઘણું વધારે કામ કરી રહ્યા છે. આ રણનો 53 53 ચોરસ માઇલનો વિસ્તાર 1907 માં રાષ્ટ્રીય ઇતિહાસિક ઉદ્યાન બન્યો. તેમાં 13 મોટા ખંડેર અને 400 થી વધુ પુરાતત્ત્વીય સ્થળો છે.

પુએબ્લો બોનિટો

પુએબ્લો બોનિટો અહીં બે એકરમાં ફેલાયેલો સૌથી મોટો ખોદકામ સ્થળ છે. તેમાં ‘ડી’ આકારની ઇમારતમાં લગભગ 800 ઓરડાઓ ગોઠવાયા છે. તે સિંચાઈ અને ડ્રેનેજની અદ્યતન પ્રણાલીઓ સાથે બનાવવામાં આવી હતી. ચાકો કલ્ચરલ નેશનલ હિસ્ટોરિકલ પાર્કના પુરાતત્ત્વવિદ નાથન હેટફિલ્ડે કહ્યું, ‘પુએબ્લો બોનિટો એ અદ્યતન સંસ્કૃતિનું કેન્દ્ર હતું. આ ઇમારતો આર્કિટેક્ચર અને હસ્તકલાની અને ઇતિહાસિક દૃષ્ટિએ, ફક્ત અમેરિકામાં જ નહીં, પણ સમગ્ર વિશ્વમાં સૌથી પ્રખ્યાત ઇમારતોમાંની એક છે.’

અવર-જવરની સુવિધા માટે અહીં કોરિડોર અને દરવાજા ગોઠવાયા હતા. સંશોધનકારોનો અંદાજ છે કે અહીં લગભગ 2 હજાર લોકો રહેશે. આજે, પ્રવાસીઓ ઓરડાઓ અને રસ્તાઓનો ભુલભુલામણી કરી શકે છે જેનો આશરો 1,000 વર્ષ પહેલાં રહેવાસીઓ ઉપયોગ કરતા હતા.

“ચાકો પાસ અને ચાકો હિસ્ટોરિકલ સેન્ટર એ એક સંસ્કૃતિનો પુરાવો છે જે કૃષિ પર આધારીત હતી અને સંભવત પ્રથમ સદી સીઇથી શરૂ થઈ હતી,” જ્હોન ગેહટે કહે છે, ભારતીય પુએબ્લો કલ્ચરલ સેન્ટરના પ્રશિક્ષક. આ સંસ્કૃતિના લોકોએ તેમની કુશળતામાં વધારો કર્યો અને વિશાળ બહુમાળી માળખાં બનાવવાનું શીખ્યા, જેમાં 1000 થી 1,500 લોકો રહે. ‘

ઇતિહાસિક ખંડેર

છત અને વિવિધ માળ બનાવેલા કેટલાક બાંધકામો ઘણા સમય પહેલા તૂટી ગયા છે, પરંતુ જે અવશેષો બાકી છે તે સ્પષ્ટ છે કે તે કેવી રીતે બનાવવામાં આવ્યું હશે. કેટલીક દિવાલો ચાર કે પાંચ માળ જેટલી ઉચી હોય છે. અહીંના કેટલાક ઓરડાઓ સંગ્રહ માટે વપરાય છે. કેટલાક ઓરડાઓ લોકોએ કબજે કર્યા હતા અને બાકીના બંધ હતા. પુએબ્લો બોનિટોના સૌથી મોટા અને આકર્ષક ઓરડાની મુલાકાત લેતી વખતે, દિવાલોમાં કેટલાક છિદ્રો હોય છે. કેટલાક છિદ્રોમાં લાકડાના બીમ હોય છે અને કેટલાક ખાલી હોય છે. હેટફિલ્ડ કહે છે કે છત બનાવવા માટે લાકડા નો બીમનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો હતો. સમય જતાં તેઓ ગળી ગયા, છત તૂટી ગઈ, પરંતુ દિવાલો અકબંધ રહી.



પ્યુબ્લો બોનિટો બનાવવા માટે લગભગ 20 લાખ લાકડાના સ્તંભોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. સંભવ છે કે તે થાંભલાઓ અહીંથી 112 કિલોમીટરના અંતરે, ચુસ્કા પર્વતમાળા અને માઉન્ટ ટેલરથી ઉપાડવામાં આવ્યા હતા, કારણ કે તે સમયે ચાકો લોકો પાસે વ્હીલ ગાડી અથવા કોઈ પ્રાણીની સહાયથી પરિવહનનું સાધન ન હતું. હેટફિલ્ડ કહે છે, “ઘણા સંશોધન બતાવે છે કે જ્યારે લાકડા અહીં લાવવામાં આવવી હતા, ત્યારે તેમને ક્યારેય રસ્તામાં નથી મૂક્યા મૂકવામાં આવીયા.”

ચાકોના પહોળા રસ્તા

ચાકો સંસ્કૃતિના રસ્તાઓ આ સંકુલની બીજી વિશેષતા છે. રસ્તાઓની કુલ લંબાઈ 650 કિલોમીટર છે, કેટલાક રસ્તાઓ નવ મીટર સુધી પહોળા છે. રસ્તાઓ મોટે ભાગે સીધી લાઇનમાં હોય છે. મુશ્કેલ ભૌગોલિક રચનાઓની આસપાસ ફરવાને બદલે, તેઓ એકબીજાને જમણા ખૂણા પર પાર કરે છે.



ચાકોના રસ્તાઓ રફ સેન્ટ્રલ સ્ટ્રક્ચરથી શરૂ થાય છે અને તળાવો અને પર્વતો જેવા કુદરતી કેન્દ્રો તરફ દોરી જાય છે. આ સૂચવે છે કે ચાકો સંસ્કૃતિમાં માણસ અને પ્રકૃતિ વચ્ચેના સંબંધને મહત્વ આપવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ આનો અર્થ એ નથી કે તે વ્યવહારિક ન હતા. તેમના બનાવેલા રસ્તાઓ પર ચાલવું એ ખાડા ટેકરાના પગથિયા પર ચાલવા કરતા કંટાળાજનક છે.

પુરાતત્ત્વવિદોએ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ચાકો કેમ બનાવવામાં આવ્યો તે વિશે ઘણી સિદ્ધાંતો આપીયા છે. જ્હોન ગેશેટ કહે છે, ‘આજે આપણે મેક્સિકોને દક્ષિણમાં કહીએ છીએ ત્યાંથી એક વેપારનો માર્ગ હતો. ચાકોમાં, કોકો બીજ, પોપટ અને મકાઓ પીછાઓ, કોપર ઈંટ અને દરિયાઇ શેલ મળી આવ્યા છે, જે તેઓ કદાચ યુરોપના સિલ્ક રોડ જેવા વેપાર કરતા હતા. આટલી મોટી સંસ્કૃતિ વિકસિત કરવાની ક્ષમતા હોવાનો અર્થ એ પણ છે કે તેની પાસે દરરોજ બધા લોકોને ખવડાવવાની ક્ષમતા છે. તમારી પાસે પાણીનો સ્રોત પણ હોવો આવશ્યક છે, કારણ કે તે માણસો માટે જરૂરી છે. આ સાથે, એક પ્રકારની સામાજિક રચના હોવી જોઈએ, જે એક પ્રકારની સ્થિરતા પ્રદાન કરશે. ‘



પૂર્વજનું સ્થાન

સિયોતેવાને આ અંગે વાંધો હતો. તે કહે છે, ‘પુએબ્લો સમુદાયમાંથી દરેક અહીં આવે છે. અમે અહીં અમારા પૂર્વજો પાસે આવીએ છીએ. તેથી, એમ કહેવું કે આ સ્થાન છોડી દેવામાં આવ્યું છે તે સાચું નથી. ચાકો આપણા બધા માટે અગત્યનું સ્થાન છે.



1987 માં, યુનેસ્કોએ ચાકો કલ્ચરલ નેશનલ હિસ્ટોરિકલ પાર્ક અને કેટલાક અન્ય નાના કેન્દ્રોને વર્લ્ડ હેરિટેજ સેન્ટર તરીકે જાહેર કર્યા. છેલ્લા કેટલાક સમયથી, ચાકો પાસની આજુબાજુ તેલ અને ગેસની ખોદકામ આ હેરિટેજ સેન્ટરોને ભય છે. ચાકો કલ્ચરલ હેરિટેજ એરિયા પ્રોટેકશન એક્ટ 2019 માં યુએસ સેનેટમાં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. જો તે પસાર થાય છે, તો પછી અહીંથી 16 કિમીના ત્રિજ્યામાં આવી પ્રવૃત્તિઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવશે.

Si Ad Code 5